Waarschijnlijk heb je het glaspiel, ook wel muziekbril of zangbril genoemd, al eens in actie gezien of op een absoluut amateuristische manier geëxperimenteerd.
Moeilijker is echter dat je getuige bent geweest van een optreden van glasharmonica: de glasharmonica.
Het glaspiel als voorganger
In de grote steden vrolijken sommige straatartiesten voorbijgangers op met het geluid van glasplaat, een door wrijving bediend idiofoon muziekinstrument. Het instrument bestaat uit een reeks glazen glazen van verschillende afmetingen en gevuld met verschillende hoeveelheden water en produceert een groot aantal tonen dankzij het wrijven van de vochtige vingers van de uitvoerder over de rand van de glazen.
De glasspiel, zeer populair in Engeland en daarbuiten Boemie in de 18e eeuw werd deze echter vervangen door de glasharmonica.
De uitvinding en het instrument
La glasharmonica het werd in 1762 uitgevonden door de eclecticus Benjamin Franklin, een van de grondleggers van de Verenigde Staten van Amerika, die in Londen de kans kreeg om deglazen harp bedacht door Richard Pockrich (een wetenschappelijk gestructureerde glasspiel) en veranderde de opstelling van de glazen kopjes, door ze concentrisch, in volgorde van grootte, langs een horizontale as te plaatsen.
Het initiatief van de uitvinder was erop gericht het instrument onafhankelijk te maken van het gebruik van water. Een doelstelling die werd bereikt dankzij de samenwerking met Charles James, een ervaren glasblazer.
Hoe speel je het?
Net als bij de piano produceert de glasharmonica geluiden als functie van de beweging van de handen van de muzikant, die indruk maken op de noten dankzij de aanraking van de glazen kappen, die met een constante snelheid draaien, via een pedaal of een elektromotor die activeert de roterende staaf.
Door te wrijven ontstaat er dus een geluid dat zowel fluwelig als kristallijn is, ernstiger in het geval van de grotere doppen (aan de linkerkant van de speler) en scherper in dat van de kleinere doppen (aan de rechterkant). De uitvoerder wordt ook vergemakkelijkt door de aanwezigheid van gekleurde strepen die scherpe en platte punten aangeven.
De kunstenaars van de glasharmonica
De glasharmonica werd verwelkomd door componisten van het kaliber Mozart, Beethoven, Naumann en Donizetti, en er werden er maar liefst 300 gemaakt werken van klassieke muziek voor dit instrument, zelfs bestudeerd door Maria Antonietta.
Maar het succes van de glasharmonica was van korte duur en beperkt, hoewel er tot nu toe enkele pogingen tot herstel zijn ondernomen. Dit is het geval van de Franse muzikant Thomas Bloch (gespecialiseerd in zeldzame instrumenten), met meer dan 3000 concerten en meer dan 150 opnames en met tal van artiesten, waaronder John Cage, Daft Punk, Radiohead, Damon Albarn en Gorillaz.
Ook de glasharmonica werd onder meer door Pink Floyd gebruikt voor het nummer Schijn op je gekke diamant, terwijl David Gilmour het opnam in de introductie van Een zak vol stenen.
De vervloekte charme van de glasharmonica: saturnisme en waanzin
De glazen mondharmonica, controversieel en voor sommigen zelfs vervloekt, is gehuld in een aura van mysterie, dat zowel afhangt van het materiaal waarvan het is gemaakt als van het geluid dat het voortbrengt.
De grote hoeveelheid lood, aanwezig in oude glasmengsels, die verband hield met langdurige omgang met het materiaal, zou in feite verschijnselen van saturnisme, een ernstige chronische ziekte die in geval van acute intoxicatie hevige buikpijn, misselijkheid, braken, hemolytische anemie, geelzucht, nierfalen, convulsies en psychische stoornissen kan veroorzaken.
Maar bovenal is het de klank van de glasharmonica zelf die voor diepgaande verstoring zorgt. Het is geen toeval dat Gaetano Donizetti het gebruikte in de opera "Lucia di Lammermoor", om de rusteloze tonen van de "waanzinscène" te markeren.
Il doordringend geluidHet etherische en sinistere karakter van de glasmondharmonica werd lange tijd beschouwd als schadelijk voor de mentale stabiliteit van muzikanten en luisteraars. Volgens de Duitse musicoloog Friedrich Rochlitz (1769-1842) stimuleert het instrument “de zenuwen excessief, waardoor de uitvoerder in een aanhoudende depressie en een sombere, melancholische stemming terechtkomt, die vatbaar is voor zelfvernietiging. Degenen die aan een zenuwziekte lijden, mogen het niet spelen, net als degenen die nog niet ziek zijn en degenen die onderhevig zijn aan melancholische stemmingen."
Als u niet bang bent voor de verontrustende effecten van de glasharmonica en uzelf wilt verliezen in de betovering die dit glasinstrument voortbrengt, raden wij u aan:
Bronnen: wikipedia.org, Terzopianeta.info, waarmagichappens.it, wom.altervista.org, baroque.it, losbuffo.com
